Euthanasie: het Parlement staat op het punt te stemmen over een ongrondwettelijke wet

Het wetsvoorstel tot wijziging van de wetgeving inzake euthanasie, dat sinds oktober 2019 in het federale Parlement wordt besproken, zal in de plenaire vergadering van donderdag 5 maart ter stemming worden gebracht.

Deze wet is in ten minste twee punten in strijd met de Grondwet en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens :

1° De tekst schendt de gewetensvrijheid van de artsen

Het wetsvoorstel verplicht een arts die weigert euthanasie uit te voeren, « de contactgegevens te bezorgen van een centrum of een vereniging die in euthanasierecht zijn gespecialiseerd », met name ADMD (Association pour le droit de mourir dans la dignité) en L.E.I.F. (LevensEinde InformatieForum).

Echter, in zijn advies over dit wetsvoorstel waarschuwt de Raad van State de wetgever in niet mis te verstane woorden : « Indien de voorgestelde regeling erop neer zou komen dat de arts die weigert om euthanasie uit te voeren verplicht wordt om door te verwijzen naar een arts die eventueel bereid is om euthanasie toe te passen, wordt afbreuk gedaan aan de gewetensvrijheid van de betrokken arts, doordat hij wordt verplicht om de uitvoering van euthanasie te faciliteren ».

2° De tekst schendt de vrijheid van ziekenhuizen en rusthuizen

Zoals het nu voorligt zegt het wetsvoorstel dat « geen enkele al dan niet schriftelijke clausule een arts mag beletten om euthanasie toe te passen ». Het doel van deze maatregel is dus zorginstellingen te verplichten euthanasie binnen hun muren te aanvaarden en ziekenhuizen en rusthuizen te verbieden, die andere benaderingen dan dood door euthanasie de voorkeur geven, bijvoorbeeld het begeleiden van patiënten tot hun levenseinde, door middel van palliatieve zorg.

De individualistische visie van het wetsvoorstel op de vertrouwensrelatie tussen patiënt en zorgverlener staat haaks op de ervaring van talrijke zorgverleners binnen bepaalde zorginstellingen (zie video). Waarom geen rekening houden met de keuzevrijheid van zorgverleners en zorgbehoevenden die samen willen werken en leven in een rusthuis dat de kans biedt om tot het levenseinde begeleid te worden, zonder de dood te vervroegen ?

Deze maatregel schendt dus de vrijheid van werknemers en inwoners van zorginstellingen, zowel hun vrijheid van vereniging als hun gewetensvrijheid als zorgverleners. Deze tekst is ook in strijd met het beginsel van pluralisme dat eigen is aan de organisatie van de gezondheidszorg in België.

Een wet die hoogstwaarschijnlijk ongrondwettig zal worden verklaard

Rekening houdend met de rechtspraak van het Europees Hof voor de rechten van de mens en de advies van de Raad van State zou deze wet, in zijn huidige vorm, hoogstwaarschijnlijk door het Grondwettelijk Hof worden vernietigd wegens schending van de gewetensvrijheid en de vrijheid van vereniging van de zorgverleners.

Dr Philippe Ballaux

Voorzitter van het Europees Instituut voor Bio-ethiek

Léopold Vanbellingen

Jurist - Research Officer