Achter het Tine Nys proces, het proces van euthanasie voor geestelijk lijden

Het assisenproces dat op 17 januari in het Gentse justitiepaleis werd geopend, betreft de beschuldiging van drie artsen over de niet-naleving van de Belgische euthanasiewet.

De grote aandacht die deze zaak trekt, wordt niet alleen verklaard door het ongekende karakter van een dergelijk proces in zake euthanasie in België, maar ook - en vooral - door het feit dat de praktijk van euthanasie op basis van het bestaan van psychisch lijden hier wordt beoordeeld.

Ter herinnering, wordt de daad van euthanasie in België alleen gedecriminaliseerd op voorwaarde dat de betrokken patiënt zich in een "hopeloze medische situatie" bevindt en melding maakt van "voortdurend en ondraaglijk lijden dat niet verzacht kan worden en dat het gevolg is van een toevallige of pathologische ernstige en ongeneeslijke aandoening".

Het huidige juridische debat richt zich vooral op het onvermogen om het psychologisch lijden van Tine Nys te verlichten.

Dit juridische debat, maar ook media- en politieke debat is in feite slechts een direct verlengstuk van de meer algemene wetenschappelijke onzekerheid over deze kwestie. Vanuit medisch oogpunt is er vandaag de dag geen consensus over het feit dat psychisch lijden met zekerheid onmogelijk te verlichten kan worden beschouwd.

Twee elementen verklaren deze fundamentele onzekerheid. Ten eerste, zoals Dr. Godelieve Thienpont - de psychiater die zijn toestemming voor de euthanasie van Tine Nys gaf - in een studie erkent, is de beoordeling van het ongeneeslijke en “onmogelijk te verzachten” karakter van geestelijk lijden bij uitstek subjectief en daarom zeer fragiel.

Ten tweede worden veel psychische aandoeningen - zoals depressie - gekenmerkt door het onvermogen van de patiënt om zich op korte of lange termijn hersteld in te beelden. In het licht van deze twee elementen wordt de fundamentele onmogelijkheid om een wettelijk kader te bieden voor de praktijk van euthanasie voor geestelijk lijden duidelijk.

Dit blijkt ook uit de meningsverschillen tussen de artsen over dit onderwerp (zie het advies dat in 2018 door vele Belgische artsen werd ondertekend) ook onder de voorstanders van euthanasie voor geestelijk lijden.

Daarbij kunnen we eraan worden herinnerd, de manier waarop Dr. Wim Distelmans, voorzitter van de controlecommissie voor euthanasie, Dr. Thienpont had afgekeurd vanwege zijn ongepaste - zelfs illegale - manier om euthanasie voor geestelijk lijden te behandelen (zie Flash Expert IEB 14/12/2017).

Tot slot, komt ook in dit debat de kwestie van de samenhang tussen het beleid ter preventie van zelfmoord en het toestaan van euthanasie voor geestelijk lijden. Hoe kunnen we de tegenstrijdigheid niet aan de kaak stellen tussen deze twee boodschappen, die de samenleving tegelijkertijd aan de lijdende persoon richt?

Om verder te gaan:
Dossier IEB - Euthanasie pour souffrance psychique : synthèse de l'Avis 73 du CCBB
Flash expert IEB – Belgique : vers un débat sur l'euthanasie des malades psychiatriques ?