Polen: het verbod op eugenetische abortussen komt op losse schroeven te staan

Sinds de uitspraak van het Constitutionele Hof van 22 oktober jl. heeft de Poolse wetgeving inzake abortus aanleiding gegeven tot talrijke uitspraken.

Zoals we in een eerder bulletin hebben vermeld, concludeerde het Hof in zijn arrest dat het toestaan van abortus op grond van een ernstige misvorming of een dodelijke ziekte bij het ongeboren kind ongrondwettelijk was. Volgens de constitutionele rechters komt het toestaan van een dergelijke abortus neer op het schenden van het fundamentele recht op leven en de onvervreemdbare waardigheid van de persoon, aangezien de abortus "gekoppeld is aan eugenetische overwegingen en aan overwegingen met betrekking tot het mogelijke ongemak van het leven van het zieke kind".

Schorsing van de uitvoering van het vonnis

Met het oog op het vooruitzicht van een verbod op dergelijke abortussen in het land hebben er een aantal grootschalige demonstraties plaatsgevonden, zowel in Polen als in het buitenland, om het verbod aan te vechten, of soms juist om het te ondersteunen. De Poolse regering van haar kant heeft aangekondigd dat zij de officiële publicatie van het arrest van het Hof en daarmee de inwerkingtreding van een dergelijk verbod zal opschorten.

Naar een nieuw debat in het parlement?

De Poolse president Andrzej Duda heeft op zijn beurt voorgesteld een nieuwe wet in te voeren die de gevallen van foetale misvorming specificeert die al dan niet een abortus toestaan. Volgens de tekst zou abortus toegestaan blijven in het geval van een dodelijke misvorming die leidt tot de dood van de foetus in de baarmoeder of van het pasgeboren kind. Anderzijds zou het verboden zijn in het geval van een niet-dodelijke handicap, zoals trisomie 21.

Abortus: een nationale bevoegdheid, een Europees debat

Het bij uitstek nationale karakter van de wetgevende bevoegdheid op het gebied van abortus (zoals bevestigd door de jurisprudentie van het EHRM) heeft niet verhinderd dat verschillende internationale instanties de beslissing van het Poolse Constitutionele Hof publiekelijk hebben veroordeeld. In het bijzonder wordt gewezen op de resolutie die het Europees Parlement op 26 november heeft aangenomen, waarin het van mening is dat het besluit van het Hof "de gezondheid en het leven van vrouwen in gevaar brengt en de fundamentele mensenrechten schendt". Deze invraagstelling van de Poolse constitutionele jurisprudentie maakt bovendien deel uit van een bredere oppositie tussen de Poolse autoriteiten en de EU met betrekking tot de eerbiediging van de rechtsstaat, aangezien de Europese autoriteiten (met inbegrip van de Commissie en het Parlement) van mening zijn dat de onafhankelijkheid van de rechters door verschillende justitiële hervormingen van de huidige regering in het gedrang komt.

Feit blijft dat, zoals de EU-commissaris voor de bescherming van de rechten van de vrouw, Helena Dalli, erkent, de EU geen bevoegdheid heeft op het gebied van abortus. Het standpunt van de EU is hoofdzakelijk gebaseerd op haar bevoegdheden op het gebied van de gezondheid, waarbij sommigen van mening zijn dat de toegang tot "seksuele en reproductieve gezondheid" een betere toegang tot abortus zou betekenen.