Italië: hoe staat het met de initiatieven om hulp bij zelfdoding te legaliseren?

Auteur / Bron : Gepubliceerd op : Thema : Einde van het leven / Euthanasie en geassisteerde zelfmoord Nieuws Temps de lecture : 2 min.

 Afdrukken

Op 15 februari verwierp het Italiaanse Grondwettelijk Hof het initiatief om een referendum te houden over het legaliseren van euthanasie. Het Hof oordeelde dat een dergelijk referendum afbreuk zou kunnen doen aan het waarborgen van "minimale bescherming van het menselijk leven in het algemeen, en van zwakke en kwetsbare personen in het bijzonder".

Dit besluit komt op een moment dat het Italiaanse parlement een wetsvoorstel behandelt om hulp bij zelfdoding te legaliseren en te regelen.  

Beide initiatieven willen de huidige Italiaanse wet wijzigen, die hulp bij zelfdoding bestraft met 5 tot 12 jaar gevangenisstraf.

Het Grondwettelijk Hof oordeelde in 2018 dat die wettelijke regeling in strijd was met het zelfbeschikkingsrecht - en dus ongrondwettelijk. De uitspraak kwam er nadat Marco Cappato, lid van de Italiaanse Radicale Partij, in 2017 hulp bij zelfdoding had verleend aan een persoon die blind en quadriplegisch was geworden na een auto-ongeluk in 2014.

In een arrest van 2018 (zie IEB News) gaf het Hof het Italiaanse parlement een jaar de tijd om de wet te wijzigen. Omdat die verandering er binnen deze termijn niet kwam, als gevolg van de diepe verdeeldheid onder de parlementairen over de kwestie, droeg het Hof vervolgens in een arrest van 2019 (zie IEB News) de Kamer van Afgevaardigden op een wettekst uit te werken. Het Hof stelde daarbij zelf de voorwaarden op binnen dewelke hulp bij zelfdoding kon gelegaliseerd worden : "geïnformeerde toestemming", palliatieve zorg voor de patiënt, en "controle door de volksgezondheidsautoriteiten na advies van de lokale ethiekcommissie".

Het Hof preciseerde vervolgens dat, indien het parlement er niet in zou slagen een akkoord te bereiken over een wettekst, dat dan de voorwaarden die het in zijn arrest had opgesomd, van toepassing zouden zijn.

Zo werd in november 2021 een eerste geval van hulp bij zelfdoding goedgekeurd door een regionaal ethisch comité, bij een man die als gevolg van een verkeersongeval al 10 jaar quadriplegisch was.

De juristen blijven sterk verdeeld over de vraag of het Grondwettelijk Hof zijn bevoegdheden al dan niet te buiten is gegaan door expliciet de voorwaarden te noemen die het in de nieuwe wet op hulp bij zelfdoding wil opgenomen zien.

In december 2021 begon het parlement zijn besprekingen over het nieuwe wetsvoorstel tot depenalisering van hulp bij zelfdoding. De tekst is duidelijk gebaseerd op de bepalingen van het arrest van het Hof van 2019. Het arrest bepaalt dat bij de patiënt een ernstige en onomkeerbare ziekte moet zijn vastgesteld, waarbij het fysieke of psychische lijden van de patiënt als ondraaglijk kon beschouwd worden. Hij of zij moet ook de medische behandeling krijgen die noodzakelijk is om hem of haar in leven te houden.

De tekst waarborgt ook gewetensbezwaren: elk lid van het gezondheidspersoneel heeft het recht te weigeren mee te werken in een procedure van hulp bij zelfdoding, indien hij of zij zich vooraf daartegen heeft verzet bij middel van een verklaring. Dat deze verklaring verplichtend is, kan uiteraard vragen oproepen vanuit het oogpunt van de gewetensvrijheid van de hulpverlener.

Ondanks de pogingen om een wettelijk kader te verschaffen, lijken de voorwaarden in het wetsvoorstel toch weer de deur open te zetten voor een brede interpretatie van hulp bij zelfdoding. Dit blijkt met name uit de grotendeels subjectieve perceptie van de gezondheidstoestand of het lijden van de patiënt, alsook uit de moeilijkheid om een “geïnformeerde toestemming” van de patiënt op betrouwbare wijze te beoordelen.

Meer in het algemeen is er toenemende druk op de nationale parlementen in Europese landen om euthanasie toe te staan, hetzij vanuit grondwettelijke gerechtshoven (Italië, Oostenrijk, Duitsland) of meer rechtstreeks binnen de parlementen (Spanje, Portugal).


Vergelijkbare artikelen

Oostenrijk: Is de wet op hulp bij zelfdoding (zo) restrictief?

Oostenrijk: Is de wet op hulp bij zelfdoding (zo) restrictief?

- Euthanasie en geassisteerde zelfmoord

De op 16 december 2021 aangenomen Oostenrijkse wet inzake "overlijdensregeling" (Sterbeverfügungsgesetz) is op 1 januari 2022 in werking getreden.

Deze wet maakt hulp bij zelfdoding onder bepaalde voorwaarden mogelijk, als antwoord op de uitspraak van het Oostenrijks Constitutioneel Hof (zie IEB-nieuws 16/12/20) dat verplicht om hulp bij zelfdoding vóór 2022 uit het strafrecht te halen.

De definitieve tekst komt grotendeels overeen met het oorspronkelijk wetsvoorstel (zie IEB-nieuws 18/...

Lees meer

Het Oostenrijks Grondwettelijk Hof volgt het Duitse Hof en staat hulp bij zelfdoding zonder medische reden toe

Het Oostenrijks Grondwettelijk Hof volgt het Duitse Hof en staat hulp bij zelfdoding zonder medische reden toe

- Euthanasie en geassisteerde zelfmoord

Op 11 december verklaarde het Oostenrijks Grondwettelijk Hof dat de strafbepaling die het verlenen van hulp bij zelfdoding strafbaar stelt, in strijd was met het "recht op zelfbeschikking". De wetgever wordt opgeroepen om de geassisteerde zelfdoding in het komende jaar te legaliseren en te reguleren.

Het Hof gaat uit van het principe dat het "recht op zelfbeschikking" het recht omvat om "waardig te sterven" door zelfdoding, alsook het recht om de hulp in te roepen van een vrijwillige derde...

Lees meer

Duitsland: twee wetsvoorstellen om hulp bij zelfdoding te decriminaliseren

Duitsland: twee wetsvoorstellen om hulp bij zelfdoding te decriminaliseren

- Euthanasie en geassisteerde zelfmoord

Op 21 april werden in het Duitse parlement (Bundestag), tijdens een oriënterend debat over de depenalisering van hulp bij zelfdoding, twee wetsvoorstellen ingediend. De wetsvoorstellen, ingediend en aangestuurd door de oppositie, beogen de erkenning en de uitvoering van een "recht om te sterven", in naam van de "zelfbeschikking" van elk individu over zijn of haar leven. Indien de voorstellen aangenomen worden, zou het voor iedereen mogelijk zijn de hulp van een derde in te roepen om een einde ...

Lees meer