De coronavirusmaatregelen van afzondering thuis en hun mogelijke impact op de euthanasievragen

Nu de maatregelen ter bestrijding van het COVID-19 geleidelijk aan versoepelen, kunnen we de maatschappelijke gevolgen van de algemene verplichting in afzondering thuis te blijven beoordelen.

Onze bejaarden hebben zeker en vast een zware tol betaald, want onder hen tellen we verhoudingsgewijs het grootste aantal overledenen.

Vrij snel zagen de rusthuizen zich verplicht hun bewoners in isolement te plaatsen en hun elk fysiek contact met de buitenwereld, zelfs met hun naaste familieleden, te ontzeggen.

Afzondering thuis en ‘passieve euthanasie'

Niemand betwist dat de belangrijkste maatregel die iedereen verplichtte zich thuis te isoleren in de eerste plaats was ingegeven door bekommernis de verdere verspreiding van het virus een halt toe te roepen. Toch valt de impact ervan op de gemoedsgesteltenis van de rusthuisbewoners niet te onderschatten. De grootste bekommernis van onze beleidsmakers was de overbelasting te voorkomen van de intensive care-afdelingen van onze ziekenhuizen. Het gevolg was een bijna systematische weigering van de ziekenhuizen nog rusthuisbewoners op te nemen. Verschillende rusthuizen namen geen blad voor de mond en bestempelden deze weigering als 'passieve euthanasie‘: een heel aantal bewoners zijn zo goed als zeker in hun instelling overleden aan COVID-19 door een gebrek aan middelen en aangepaste zorgen. Nu het vaststaat dat onze ziekenhuizen hun bezettingslimiet bijlange niet bereikten, stelt zich terecht de vraag of de bijzonder drastische maatregel, gelet op zijn impact, echt wel verantwoord was.

Thuisafzondering en euthanasieverzoeken

In landen zoals het onze, waar euthanasie wettelijk is toegestaan, is het niet onlogisch zich af te vragen of de afzonderingsmaatregelen niet leidden tot meer verzoeken tot actieve euthanasie.

Directeur Luc Op de Beeck van het Turnhoutse rusthuis 'De Wending' sprak onomwonden van een ongekende toename van de euthanasieverzoeken in zijn instelling sinds het begin van de coronacrisis. De toename weet hij aan het feit dat ‘de levenslust van de bewoners daalt wanner ze ruim twee maanden geen fysiek bezoek meer hebben gehad'. Op enkele dagen tijd verzochtendrie bewoners vzn zijn intstelling uitdrukkelijk om euthanasie. Niettemin is de directeur ervan overtuigd dat ‘nog meer bewoners er mee in hun hoofd zitten, maar er nog niet mee naar buiten zijn gekomen'.

Los van de vragen die ze oproepen, illustreren de uitzonderingsmaatregelen bij COVID-19, Op de Beeck's stelling van een direct verband tussen euthanasieverzoeken en de eenzaamheid die leeft bij wie erom verzoekt. Bij personen in fysiek of psychisch isolement, zal het verzoek te willen sterven vooral wijzen op een grote behoefte aan begeleiding.

In ons land lijkt het op vandaag niet mogelijk te besluiten tot een veralgemeende toename van het aantal euthanasieaanvragen sedert het begin van de coronacrisis. Soms alludeert men dat, vlak voor het uitbreken van de coronacrisis, een aantal euthanasieverzoeken zouden zijn uitgesteld. Dit uitstel zou zich verklaren door het verlangen van de verzoekers zich bij het ‘euthanasieritueel' te laten omringen door naastbestaanden, wat wegens de afzonderingsmaatregelen niet meer toegelaten is. Maar evengoed kan men zich afvragen of de mogelijke afname van euthanasieverzoeken niet kan worden gezien als een duidelijk maatschappelijk signaal voor een grotere bescherming van de kwetsbaar leven.

Wanneer de euthanasiecijfers voor 2020 bekend zullen zijn, vooral deze van dit voorjaar, zal blijken of het om een voorbijgaande trend gaat dan wel verder gunstig evolueert.