“Verbond tot de dood” en euthanasie van 45-jarige tweelingen

Eddy en Marc Verbessem, echte eeneiige tweelingen, waren doof geboren. Ze waren onafscheidelijk en ongetrouwd en hebben altijd onder hetzelfde dak gewoond. Zij hebben samen, op eigen aanvraag, op 14 december ll. in het UZ Brussel te Jette euthanasie laten plegen. Zij waren 45 jaar oud.

Zij vroegen om euthanasie naar aanleiding van de diagnose van glaucoom, een degeneratieve ziekte van de oogzenuw die kan leiden tot blindheid. Volgens onze bronnen (moeilijk te controleren) leden zij aan een genetische afwijking waardoor zij progressief, maar blijkbaar onherstelbaar blind werden. Dit perspectief, samen met de gedachte dat ze hun autonomie zouden verliezen, was ondraaglijk voor hen.

Deze zaak werd door sommige media voorgesteld als een première. Het was nog nooit voorgekomen dat twee broers samen om euthanasie vroegen en die verkregen. Daarentegen hadden er al koppels samen euthanasie gepleegd.

Bevinden we ons hier buiten het kader van de euthanasiewet ?
Niet noodzakelijk. Waarschijnlijk zijn alle wettelijke voorwaarden formeel vervuld. Men mag aannemen dat ze een vrijwillige aanvraag gedaan hebben, herhaaldelijk en zonder druk van buitenaf. Zij leden aan een ongeneeslijke ziekte en onder een ondraaglijk psychisch lijden. Dit laatste kwam hier in werkelijkheid voort van het vooruitlopen op het toekomstig lijden door de blindheid en het verlies van de autonomie. Men kan veronderstellen dat ook aan de andere voorwaarden werd voldaan: de verschillende informatie die moet gegeven worden, het raadplegen van een tweede arts, enz.

De tweelingen waren niet in een terminale fase…
Het grote publiek is vooral geschokt of beroerd, bijzonder in het buitenland, door het feit dat de tweelingen niet in een terminale fase waren. We moeten er nochtans aan herinneren dat de Belgische wet euthanasie ook toelaat als de dood niet op korte termijn voorzien is. In dat geval komen er twee extra voorwaarden bij.
Eerst en vooral moet men een andere onafhankelijke arts, psychiater of specialist in de betreffende pathologie raadplegen. In dit geval zou een psychiater van het team  van de arts die de euthanasie bij de tweelingen uitgevoerd heeft van tevoren geraadpleegd zijn. Dan moet er minstens een maand om na te denken verlopen tussen de geschreven aanvraag en het uitvoeren van de euthanasie.

De worm is in de vrucht
Toch wekt deze zaak een gevoel van onbehagen. Waarom? Alles verloopt alsof stilaan euthanasie menselijk de waardigste oplossing is voor situaties van leed. De Belgische wet is in zulke brede termen opgemaakt en zo ruim geïnterpreteerd dat euthanasie en medische begeleiding bij zelfmoord aanvaardbaar lijken vanaf het moment dat de geïnteresseerde zijn aanvraag vrij indient.
 

Een ongeneeslijke ziekte is vereist. Zeker, maar de lijst ongeneeslijke ziekten is vrijwel eindeloos (diabetes, reuma, artrose…). Er moet sprake zijn van ondraaglijk fysisch of psychisch lijden. Zeker, maar of het wel of niet om psychisch lijden gaat, wordt overgelaten aan de subjectieve beoordeling van de geïnteresseerde. Bovendien is euthanasie toegelaten zelfs als het overlijden niet op korte termijn te voorzien is. Alles bij elkaar is het legaal systeem praktisch op maat gemaakt om euthanasie toe te staan op eenvoudige vrijwillige en herhaalde aanvraag van ieder die aan verschillende kwalen lijdt, die eenzaam is of het leven moe is… Naar mate de tolerantiedrempel voor ziekte en lijden verlaagt loopt men het risico dat euthanasie iets alledaags wordt.
Deze zaak beroert omdat zij de geneeskunde en de maatschappij voor de uitdaging plaatst om na te denken over manieren om mensen die lijden te begeleiden op wegen van leven en niet enkel op de weg naar de dood.

Zeker is dat wij feitelijk in België reeds een banalisering van euthanasie meemaken. Bewijs daarvoor is dat toen de wet besproken en aangenomen werd een meerderheid van parlementairen meenden dat de maatschappij nog niet klaar was om euthanasie toe te staan voor minderjarigen en dementen. Nu daarentegen vinden politiekers van meerdere partijen dat het uur gekomen is om deze nieuwe stap te zetten. In hun ogen is de bevolking inmiddels bereid om te aanvaarden wat ze tien jaar geleden zou afgekeurd hebben. Men kan moeilijk loochenen dat euthanasie en begeleide zelfmoord effectief alledaags geworden zijn…

Is dat de manier waarop de maatschappij de ontreddering en het lijden van mensen die ouder worden of verzwakt zijn door ziekte of handicap wil opvangen ?